Bilindiği üzere, taşımacı firmalarımızın TIR karnesi veya Transit Beyannamesi kapsamında taşıdıkları yüklerin boşaltma işlemlerinde eksiklik veya fazlalık çıktığı durumlarda, görevli gümrük memurlarımız tarafından tespite ilişkin tutanak tutulmakta ve sürücülere imzalatılan bu tutanaklar ile birlikte taşımayı gerçekleştiren firmalardan eksiklik ya da fazlalığın nereden kaynaklandığının ispatı talep edilmektedir.
Son dönemlerde konu ile ilgili UND’ye gelen vakalarda ispat sürelerinin aşıldığı, mevzuata uygun olmayacak şekilde işlem tesis edildiği gözlemlenmiş ve konu ile ilgili bir hatırlatma yapılmasına fayda görülmüştür. Buna göre;
Son dönemlerde konu ile ilgili UND’ye gelen vakalarda ispat sürelerinin aşıldığı, mevzuata uygun olmayacak şekilde işlem tesis edildiği gözlemlenmiş ve konu ile ilgili bir hatırlatma yapılmasına fayda görülmüştür. Buna göre;
Taşıma TIR Karnesi ile yapılıyor ise;
- TIR İşlemleri konulu 1 Seri Numaralı Gümrük Genel Tebliği’nin 34. maddesi kapsamında eksiklik veya fazlalığa ilişkin tutanağın sürücü ya da firma temsilcisi tarafından imzalandığı tarihte TIR karnesi hamiline yapılan bildirim ile eksiklik veya fazlalığın nedeninin 3 ay içinde belgelendirilmesi talep edilmektedir.
- Böyle bir durumda, eşyanın mahrecinden yüklenmediği, yanlışlıkla başka bir yere boşaltıldığı ya da kaza sonucu kaybolduğu veya çalındığına ilişkin belgenin, eşyanın yüklendiği liman idaresi, çıkış acentesi, taşıyıcının bir kamu kuruluşu olması halinde bu kuruluş veya yükleme esnasında bu kurum ve kuruluşların bulunmaması halinde ihracatçı veya yüklemeyi yapan kuruluştan alınarak eşyanın yüklendiği limandaki en büyük mülki idare amiri, gümrük idaresi, ticaret ve sanayi odaları, liman başkanlığı, konsolosluk veya büyükelçiliklerden herhangi birisine tasdik ettirilerek TIR karnesi hamili tarafından ilgili gümrük idaresine ibrazı halinde, eksiklik veya fazlalık takibatı sonlandırılmaktadır.
- İspat için taşıma işlemini gerçekleştiren firmaya tanınan üç aylık takibat süresi, taşımacı firmanın talebi halinde ilgili gümrük idaresi tarafından üç ay uzatılır. Haklı sebebin varlığı halinde ise, bu süre gümrük idaresi tarafından bir ay daha uzatılabilir.
- Eksikliğe ilişkin olarak, verilen süre içerisinde herhangi bir belge ibraz edilmemesi veya ibraz edilen belgelerin geçerli sayılmaması halinde ise, gümrük idaresi tarafından eksik çıkan eşyaya isabet eden gümrük vergileri tahakkuk ettirilerek TIR karnesi hamilinden tahsili yoluna gidilecektir.
- Fazlalığa ilişkin olarak ise, verilen süre içerisinde herhangi bir belge ibraz edilmemesi veya ibraz edilen belgelerin geçerli sayılmaması halinde fazla çıkan eşya, el konularak müsadere edilir ve eşyanın CIF kıymeti kadar para cezası alınacaktır.
Taşıma Transit Beyannamesi ile yapılıyor ise;
- AB ve EFTA ülkelerinden Türkiye varış gümrüklerine başlatılan T2/T1 kodlu ortak transit beyanlarında miktarca eksik/fazlalık çıktığı durumlarda varış gümrük idaresi tarafından yapılan kontrol sonucunda “Uygun Değil” seçeneği seçilip hareket gümrüğüne kap eksikliğine/fazlalığına ilişkin uyuşmazlık başlatılması gerekmektedir.
- Transit Beyannamesi kapsamında taşınan yükün boşaltma işlemlerinde miktarca eksik çıkması halinde eksikliğin mahrecindeki eksik yüklemeden kaynaklandığının Gümrük Kanunu’nun 46 ncı maddesinde belirtilen süreler içerisinde ispat edilmesi gerekir. Bu süreler; Denizyolu ile gelen eşya için, özet beyan verildiği tarihten itibaren Kırkbeş (45) Gün, Diğer bir yolla (Karayolu, Havayolu) gelen eşya için, özet beyanın verildiği tarihten itibaren Yirmi (20) Gündür.
- 2 Seri Numaralı Süre Değişimi başlıklı Gümrük Genel Tebliği’nin 2nci maddesinde yer alan hüküm gereği, taşımacı firma tarafından ilgili gümrük idaresine iletilecek süre uzatım talebi doğrultusunda Gümrük Kanunu’nun 46 ıncı maddesinde belirtilen süre 30 güne kadar gerekçe aranılmaksızın uzatılacak, 30 günü aşan ek süre talepleri için ise gerekçenin belirtilmesi ve kanıtlayıcı belgenin sunulması şartıyla Gümrük Müdürlüklerince uzatılabilecektir.
- Eksikliğin mahrecindeki eksik veya yanlış yüklemeden kaynaklandığının süresi içerisinde yükümlüsünce ispatı halinde eksik miktar üzerinden transit işlemi sonlandırılarak yapılan işleme ilişkin bilgi hareket idaresine gönderilecektir.
- Taşımacı firma tarafından verilen süreler içerisinde eksikliğin ispatlanamadığı hallerde noksanlığa isabet eden gümrük vergilerin taşımacı firmadan tahsili yoluna gidilecek, ilgili beyanname kapatılacak ve eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkarılmasına izin verilecektir.
- Tespit edilen eksikliğe ilişkin olarak varış idaresince yapılan inceleme sonucunda transit beyannamesi kapsamı eşyanın beyanname eki belgelerde (fatura, taşıma senedi, ATR ve benzeri) kayıtlı bilgilere uygun olduğu ve tespit edilen eksikliğin beyan hatasından veya yükleme listelerine kap miktarlarının hatalı yazılmasından kaynaklandığının açıkça anlaşılması halinde ise, eksik miktar üzerinden transit işlemi sonlandırılarak yapılan işleme ilişkin bilgi hareket idaresine bildirilir.
Eksiklik ve Fazlalık takibatlarına ilişkin Gümrük Kanunu ve Yönetmeliği ve ilgili Genelge hükümlerine aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.
Gümrük Yönetmeliği:
http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.13472&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=g%C3%BCmr%C3%BCk%20y%C3%B6n
Gümrük Kanunu:
http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.5.4458&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=&Tur=1&Tertip=5&No=4458
Transit Genelgesi:
http://hukuk.gtb.gov.tr/data/5440c4d7f293704d6c39e7c5/2012-4.pdf
Kaynak: UND.org.tr